NVIDIA GeForce RTX 5090 หรือ Blackwell GPU รุ่นท็อป ถูกทดสอบโดย Puget Systems และผลลัพธ์ชี้ให้เห็นอย่างชัดเจนว่า ประสิทธิภาพของมันตกลงมากหากใช้งานนอกเหนือจาก PCIe 5.0 x16 โดยเฉพาะในงานตัดต่อวิดีโอและการทำงานด้านคอนเทนต์ซึ่งต้องการ bandwidth สูงกว่าเดิมมาก
จากการทดสอบพบว่า เมื่อ RTX 5090 ถูกลดระดับ PCIe จาก x16 เป็น x4 (PCIe 3.0) ประสิทธิภาพตกไปกว่า 10% ใน After Effects และมากถึง 20% ใน DaVinci Resolve แปลว่าใครใช้มันเพื่อตัดต่อวิดีโอหรือทำกราฟิกหนัก ๆ อาจเสียโอกาสในการใช้พลังเต็มของเครื่อง หากมีการแบ่ง PCIe lanes กับอุปกรณ์อื่นบนเมนบอร์ด
อย่างไรก็ตาม ในงานด้านเกมและ AI ที่เน้น VRAM มากกว่า bandwidth การเปลี่ยนแปลงแทบจะไม่ส่งผลใด ๆ ทั้งใน Unreal Engine และ Llama.cpp benchmark ที่แสดงให้เห็นว่า GPU ยังคงแรงเหมือนเดิมแม้ใช้แค่ x4 เพราะแอปเหล่านี้ไม่ได้พึ่งพาการส่งข้อมูลระหว่างชิปและระบบมากเท่าโปรแกรมตัดต่อวิดีโอ
แน่นอนว่าหลายเมนบอร์ด PC มี PCIe 5.0 x16 เพียงช่องเดียวสำหรับ GPU แต่หากเสียบการ์ดอื่น ๆ เช่น LAN card หรือ SSD แบบ add-in ระบบจะเริ่มแบ่ง lanes ทำให้ RTX 5090 ทำงานไม่เต็มประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นปัญหาใหญ่สำหรับคนทำงานจริงจัง
อย่างไรก็ตาม หากเป็นเกมเมอร์ธรรมดาหรือใช้ GPU สำหรับเล่นเกมเป็นหลัก อาจไม่จำเป็นต้องกังวลเรื่องนี้มากนัก เพราะใน Unreal Engine และแอป AI บางตัว ความแตกต่างเกือบจะหายไป แต่สำหรับสายคอนเทนต์ ควรตรวจสอบเมนบอร์ดที่ใช้งานก่อนตัดสินใจ
